منتشر شده در تاریخ :
سایت شرق دیلی
بازی قدرت در سایه انرژی
اگرچه در ظاهر، مذاکرات هسته‌ای ایران همواره حول محور دغدغه‌های امنیتی، نگرانی از تولید سلاح هسته‌ای و پایبندی به رژیم عدم اشاعه تعریف شده، اما در لایه‌های پنهان‌تر این منازعه بین‌المللی، ریشه‌هایی اقتصادی، فناورانه و ژئوپلیتیکی نهفته است که کمتر در فضای رسانه‌ای به آن پرداخته شده است. حامد نقی‌لو، کارشناس سیاست خارجی: اگرچه در ظاهر، مذاکرات هسته‌ای ایران همواره حول محور دغدغه‌های امنیتی، نگرانی از تولید سلاح هسته‌ای و پایبندی به رژیم عدم اشاعه تعریف شده، اما در لایه‌های پنهان‌تر این منازعه بین‌المللی، ریشه‌هایی اقتصادی، فناورانه و ژئوپلیتیکی نهفته است که کمتر در فضای رسانه‌ای به آن پرداخته شده است. در‌واقع، آنچه غرب به‌ویژه ایالات متحده و متحدان اروپایی آن را درباره تداوم غنی‌سازی در ایران نگران می‌کند، فقط به ملاحظات نظامی محدود نمی‌شود، بلکه بخشی از این حساسیت، ناشی از چشم‌انداز ورود ایران به بازار جهانی محصولات هسته‌ای است؛ بازاری که شامل حوزه‌های راهبردی مانند تولید رادیوداروها، ایزوتوپ‌های پایدار، فناوری‌های پرتودرمانی، سوخت‌های هسته‌ای تحقیقاتی و حتی صادرات دانش فنی به کشورهای در حال توسعه است. ایران، با پشت سر گذاشتن دوره‌ای دشوار از تحریم و خوداتکایی فناورانه، به نقطه‌ای از بومی‌سازی در چرخه سوخت هسته‌ای رسیده که می‌تواند جایگاهی مستقل و حتی رقابتی در برخی از بازارهای حساس هسته‌ای جهان کسب کند؛ جایگاهی که تاکنون در انحصار معدودی از قدرت‌های جهانی بوده است. این دگرگونی فقط در سطح اقتصاد انرژی قابل تحلیل نیست، بلکه توازن سنتی قدرت در ساختارهای فنی و تجاری مرتبط با انرژی و فناوری هسته‌ای را نیز به چالش می‌کشد. ازاین‌رو، تلاش برای مهار غنی‌سازی در ایران، به نوعی تلاشی برای جلوگیری از ظهور یک بازیگر مستقل و غیرهم‌راستا در بازارهای حساس فناوری پیشرفته نیز هست؛ بازاری که پیوندی تنگاتنگ با ساختارهای نفوذ و سلطه دارد. این نوشتار تلاش دارد تا ورای سطح رسمی مذاکرات، به بازخوانی نقشی بپردازد که انرژی هسته‌ای -به‌ویژه در شکل غیرنظامی و فناورانه آن- در بازتعریف جایگاه ایران در نظام ژئوپلیتیکی و اقتصادی جهانی ایفا می‌کند؛ نقشی که بی‌تردید در قلب مقاومت‌های پنهان و آشکار علیه دستیابی ایران به ظرفیت‌های پیشرفته این حوزه قرار دارد.
